Ultracentrifugetechnologie geheim
“Door de Amerikaanse regeringsautoriteiten is aangedrongen op geheimhouding van gegevens betreffende ultracentrifuge-ontwikkelingen in Europese landen. Naar aanleiding daarvan heeft een onderhoud plaatsgevonden met Prof. Kistemaker waarbij deze zich bereid heeft verklaard, rekening te houden met alle wensen van de overheid op het gebied van de geheimhouding“, schrijft het RCN bestuur op 30 september 1960. Vervolgens verklaart op 10 maart 1961 de Nederlandse regering al het werk aan het ultracentrifugeproject tot ‘staatsgeheim’. Naar aanleiding van de geheimhouding stopt FOM (na afloop van het lopende contract): men wil geen geheim onderzoek meer doen. Een andere reden voor FOM om te stoppen is ook dat het steeds minder fundamenteel onderzoek en steeds meer toegepast onderzoek wordt.
Twijfel over veiligheid KSTR
Er heerst ernstige twijfel bij Neratoom over de veiligheid van de te bouwen suspensiereactor op het KEMA-terrein, maar gezien (mogelijke orders voor) de komende bouw van de 50 MW reactor acht men “tegenwerking van de SEP ongewenst“. In de aandeelhouders vergadering van Neratoom wordt door de afgevaardigde van de Marine gezegd dat de bouw van een dergelijke reactor in zo’n dicht bevolkte omgeving, gezien de ongelukken met een dergelijke reactor in het Amerikaanse Oak Ridge “levensgevaarlijk” is.
Oprichting Atoomforum
In Den Haag wordt op initiatief van een aantal industrieën en het RCN het Nederlands Atoomforum opgericht. Het zal zich bezig houden met het organiseren van bijeenkomsten, discussies en tentoonstellingen en het verstrekken van informatie. Het Atoomforum zal in Nederland slechts een marginale rol gaan spelen.
ITAL Europees onderzoeksinstituut
Door het ITAL in Wageningen wordt een samenwerkingscontract met Euratom getekend voor de duur van 20 jaar. ITAL wordt een Europees onderzoeksinstituut en 2/3 van de kosten (oa. van de BARN-reactor) worden door Euratom gedragen.
HFR wordt Euratom-reactor
Nederland tekent een overeenkomst met Euratom om de HFR over te dragen aan Euratom als GCO (Gemeenschappelijk Centrum Onderzoek). De reactor zal worden overgedragen zodra het reactorvat (dat afgekeurd is, maar waar de reactor wel mee zal worden opgestart) is vervangen en de goede werking van het nieuwe vat is aangetoond. Op grond van een civielrechtelijke overeenkomst met Euratom blijft RCN belast met de bedrijfsvoering van de reactor.
Advies: voortzetting centrifuge onderzoek
De Minister van Economische Zaken, De Pous, heeft de Commissie Tromp (de commissie voor de Nucleaire Industriële Ontwikkeling; de voorloper van de IRK -Industriële Raad voor de Kernenergie) opgedragen een evaluatie van het ultracentrifugeproject te verrichten. Op 28 juli adviseert de Commissie Tromp tot voortzetting van het UC-project. Het project gaat nu het stadium van de technische ontwikkeling in.
Besluit tot opwerken JEEP brandstof
De proefinstallatie op het gebied van opwerking van splijtstoffen in Kjeller komt in bedrijf. Het is een belangrijk onderdeel van de nieuwe Noors-Nederlandse samenwerking. Het is niet de eerste ervaring met opwerking: al begin 1954 werd in een schuurtje achter JEEP 10 milligram plutonium afgescheiden. Ongeveer de helft van het budget gaat al jarenlang naar (het ontwikkelen van) opwerking (s-procede’s). Het is altijd al de bedoeling geweest de splijtstof uit de JEEP zelf op te werken, maar ook Eurochemic krijgt in het begin een onderzoeksopdracht en men verwacht ook andere opdrachten te krijgen. Maar al snel slaat ook de twijfel toe of dat wel haalbaar is nu binnenkort de commerciële opwerkingsfaciliteit Eurochemic (waar beide landen ook in deelnemen) in bedrijf zal gaan komen. Dus wordt het besluit genomen alleen de JEEP-splijtstof (vanaf 1967 zo is de verwachting) op te werken en de installatie daarna te sluiten.
Opnieuw nota over kernenergie
De Pous (Min. EZ) publiceert de (tweede) Nota inzake de Kernenergie. In feite is het een bijstelling van die uit 1957 van voorganger Zijlstra, die te optimistisch bleek en eigenlijk nooit behandeld is: “De aanvankelijke verwachting, dat kernenergie in snel tempo en op grote schaal een oplossing zou moeten geven voor het energieprobleem, bleek ongegrond“. De Pous laat zich adviseren door de Commissie Tromp, de ad-hoc Commissie Nucleaire Industriële Ontwikkeling, aangesteld in 1960 om advies uit te brengen over de mogelijkheden van de toepassing van kernenergie voor de Nederlandse industrie. De Pous stelt: “In het kader van de industriële ontwikkeling op kernreaktorgebied neemt het project voor de bouw van een eerste kernenergiecentrale een belangrijke plaats in. (…) Met de eerste fase, het opstellen van een voorontwerp voor een 50MW-centrale, is inmiddels een aanvang gemaakt” Ook gaat de aanvullende nota uitgebreid in op de Kernenergiewet die in ontwikkeling is. Er is geen sprake van oppositie, getuige de opmerking van De Pous bij het Kamer’debat’ in februari 1962: “Mijnheer de Voorzitter! Ik mag konstateren, dat alle sprekers er met mij van overtuigd zijn, dat de kernenergie op de lange termijn gezien, een groot gedeelte van de Nederlandse energiebehoefte zal moeten dekken.”
Er is ook nog een Nota inzake het aardgas van de Pous uit 1962, waarin wordt aangegeven hoe de overheid zich voorstelt de gasbel in Groningen te exploiteren: overlaten aan de markt.
HFR: kritisch met afgekeurd reactorvat
De Hoge Flux Reactor (HFR) bij het RCN in Petten wordt voor de eerste keer kritisch. De reactor heeft een maximum vermogen van 45 MW en gebruikt splijtstof met een percentage van 90% U-235. Het reactorvat is afgekeurd vanwege de slechte lassen, maar wordt wel gebruikt. Gevolg is dat de reactor niet op vol vermogen komt en het vat open blijft.
Defensie betaald reactoronderzoek
RCN tekent een 4-jarig associatiecontract met Euratom voor de uitvoering van het door RCN ontwikkelde NERO reactor concept. NERO (Nederlands Eerste reactor Ontwerp) is een drukwaterreactor voor scheepsaandrijving. NERO wordt de komende jaren bepalend voor de werkzaamheden van het RCN. Euratom betaald 40%, Defensie de andere 60%. Hiervoor moeten de statuten van RCN wel aangepast worden: het ontwerp wijkt namelijk af van wat voor civiel gebruik wenselijk is en het is onduidelijk of de zinsnede in de statuten “ten behoeve van vredesdoelen” alleen het maken van kernwapens uitsluit of alle werkzaamheden voor defensie-doeleinden.