Nederland krijgt nieuwe energie
Een energiescenario Nederland krijgt nieuwe energie, ontwikkeld door milieu- en duurzaamheidscommissies en werkgroepen van de belangrijkste politieke partijen, stelt dat er een verbod moet komen op de bouw van conventionele en niet-hernieuwbare energiecentrales (als basislast). Dat betekent in concreto, dat nieuwe olie- kolen- en kerncentrales geen vergunning moeten krijgen. In 2050 mag er in Nederland geen olie, kolen, aardgas en uranium meer worden gebruikt. Alle energie moet dan afkomstig zijn van hernieuwbare bronnen, zoals wind, zon en biomassa.
Het "partijoverstijgend voorstel voor een versnelde transitie naar een volledig hernieuwbare energievoorziening in 2050" is een initiatief van D66 en ondertekent door zes partijen (CDA, D66, PvdA, SGP, ChristenUnie en GroenLinks). Ook de VVD-milieuwerkgroep was bij het hele proces betrokken, maar trekt zich een dag voor de presentatie terug als de partij in de gaten krijgt dat kernenergie ook afvalt. Het is voor het eerst dat er zo'n breed politiek draagvlak is om de energievoorziening van Nederland volledig te verduurzamen.
Tweede-Kamerverkiezingen, vorming kabinet-Rutte
Nadat ook Kabinet-Balkenende IV gevallen is op 20 februari over de Uruzgan-missie, volgen er op 9 juni vervroegde verkiezingen. De VVD en PVV zijn de grote winnaars, CDA de grote verliezer en Balkenende stapt uit de politiek.. Uit de kernenergiepassages in de verkiezingsprogramma’s is duidelijk dat kernenergie een belangrijkere rol speelt in het debat dan het lang heeft gedaan én dat de tegenstellingen groter zijn geworden. Van betekenis is verder dat de partijcongressen sommige standpunten corrigeren: zo heeft de programcommissie van de VVD een blunder gemaakt door in het concept te zeggen dat de VVD “kiest voor veilige kerncentrales van de 4de Generatie”. Dit standpunt wordt door de milieuorganisaties met gejuich ontvangen want zou het einde betekenen van de plannen voor nieuwe kerncentrales, omdat het minstens nog 30 jaar duurt voor die er zijn.
Pas begin oktober is er een nieuw kabinet: het Kabinet-Rutte, een VVD-CDA kabinet dat door de PVV gedoogd wordt en zo op de kleinst mogelijke meerderheid (76 zetels) in de Kamer uitkomt. Het is duidelijk dat ze graag een nieuwe kerncentrale willen en hun best zullen doen de vergunning nog in deze regeerperiode af te geven. Het ministerie van VROM (Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) wordt opgeheven. Kernenergie valt nu onder het ministerie van Economische Zaken,Landbouw en Innovatie, iets waar kritiek op is want het is de grote aanjager van nieuwe kerncentrales en moet tegelijkertijd de vergunningen controleren en afgeven. Belangenverstrengeling ligt op de loer.
Richtlijnen milieueffectrapport Borssele II gepubliceerd
De richtlijnen voor het MER (Milieu Effect Rapport) voor Borssele 2 (Delta) zijn gepubliceerd door VROM minister Huizinga. Bij het vaststellen van de richtlijnen is het advies van de Commissie voor de MER (van 3 december 2009) geheel overgenomen. Op onderdelen is dit advies nader in-/aangevuld. In totaal zijn er ruim 1500 inspraakreacties ontvangen. Hoewel "de discussie over nut en noodzaak van kernenergie binnen het Nederlandse energiebeleid (…) niet in het kader van een individuele vergunningsaanvraag" past, dient Delta wel "te motiveren waarom zij, binnen haar visie en bedrijfsmodel, voor (een groter aandeel) kernenergie kiest."
Verder moet Delta in het milieueffectrapport voor een tweede kerncentrale onder andere
* de voor- en nadelen voor het milieu van alle onderdelen van de splijtstofketen behandelen: van uraniumwinning tot afvalopslag. Dat moet tot in detail gebeuren waar het gaat om aspecten die regelrecht met de beoogde locatie bij Borssele te maken hebben.
* ingaan op de elektriciteitsbehoefte en de ontwikkeling in Nederland met betrekking tot de geplande capaciteit(s-uitbreiding).
Richtlijnen voor MER Pallas
Ondanks het afbreken van de aanbesteding in februari, gaat de vergunningsprocedure voor de Pallas reactor gewoon door. Nadat de Nuclear Research and consultancy Group (NRG) op 17 november 2009 de startnotitie MER heeft ingediend "ten behoeve van de realisatie van de onderzoeksreactor Pallas ter vervanging van de huidige Hoge Flux Reactor", publiceert het ministerie van VROM (samen met Verkeer en Waterstaat) nu de richtlijnen waar het milieueffectrapport aan moet voldoen.
In de publiciteit wordt als belangrijkste reden voor de nieuwe reactor de productie van medische isotopen genoemd. Uit een in mei 2010 gepubliceerd onderzoeksrapport ('Medical Radioisotope Production Without A Nuclear Reactor') van de Stichting Laka blijkt dat het echter ook mogelijk is om de isotopen die gebruikt worden in de medische sector te produceren met versnellers. Dat is goedkoper en de productie is decentraal en dus niet zoals nu, afhankelijk van een klein aantal productie-reactoren, waardoor de aanvoer veel meer gegarandeerd is. Daarbij komt dat het afval veel minder radioactief is (en minder lang), en zijn een aantal inherente problemen van kernreactoren (c.q. kernenergie) niet aanwezig. Zo is er geen proliferatiegevaar omdat er geen hoogverrijkt uranium nodig is en zijn de veiligheidsproblemen veel geringer.
Regeerakkoord: meer kernenergie, EU-doelen 'leidend'
In het concept-regeerakkoord van het kabinet-Rutte wordt, wat de onderwerpen energie en klimaat betreft, gekozen voor méér kernenergie en een verlaging van de CO2-reductiedoelen tot die van de EU. Definitieve beslissingen over ondergrondse CO2-opslag moeten wachten op de besluitvorming over een of meer nieuwe kerncentrales. "Deze opslag komt pas aan de orde na verlening van de vergunning voor een nieuwe kerncentrale". Het is duidelijk dat de klimaatsceptici in (vooral) de PVV en VVD een grote invloed hebben gehad en er spreekt een soort 'revanchisme' tegenover de milieubeweging uit.
De energiepassage uit het regeerakkoord begint met: (...) Nederland moet voor de voorziening van energie minder afhankelijk worden van andere landen, hoge prijzen en vervuilende brandstoffen. De energiezekerheid moet worden vergroot en er komt meer aandacht voor het verdienpotentieel op energiegebied. De Europese doelen voor een duurzame energievoorziening zijn leidend. Dit betekent 20% CO2-reductie en 14% duurzame energie in 2020.
Al binnen enkele maanden is de hele besluitvorming over CO2-opslag volledig gestopt.
Advies Commissie MER over Borssele 3
De Commissie Milieueffectrapport (MER) heeft haar advies uitgebracht over het voornemen van ERH om een kerncentrale te bouwen in Borssele. Opmerkelijk is het begeleidende persbericht ('Derde kerncentrale in Borssele: laat strategische afweging kernenergie parallel lopen met onderzoek van ERH'), omdat het lijkt alsof men een discussie wenst over nut en noodzakelijkheid van nieuw kernenergievermogen: "Of en waar nieuwe centrales kunnen worden gebouwd is een discussie die los van dit initiatief moet worden gevoerd." Bij nader inzien blijkt het te gaan over de fysieke inpasbaarheid van verschillende initiatieven (Delta en ERH in Borssele); er wordt een 'rijksinpassingsplan' aangekondigd en meegedeeld dat Arcadis al bezig is met het onderzoek naar de inpasbaarheid van verschillende energieproductie-initiatieven in het Sloegebied. Als dit niet parallel gebeurt zou het de besluitvorming en procedures voor nieuwe kerncentrales kunnen vertragen.
De voorwaarden voor de MER wijken verder niet af dan die voor Delta: "De Commissie ziet geen redenen om andere inhoudseisen te stellen aan het milieueffectrapport (MER) van ERH dan aan dat van Delta, omdat de verschillen tussen beide initiatieven bijzonder klein zijn."
Fukushima
Een 9.0 aardbeving en tsunami teisteren de oostkust van Japan. De reactoren in Fukushima (3 in bedrijf, 3 stilgelegd) ondervinden grote problemen. In de dagen daarna vinden explosies plaats en enorme hoeveelheden straling komen vrij via lucht en water. Er worden 155.000 mensen uit een 20 kilometer zone geevacueerd. De reactoren zijn oncontroleerbaar en naar later bekend wordt houdt de regering er zelfs rekening mee dat 20 miljoen mensen in Tokio (op 200 km afstand) ontruimd moet worden. Dat gebeurd niet en zelfs de stad Fukushima (300.000 inwoners op 60 km afstand) word niet ontruimd hoewel de straling hoger is dan in de geevacueerde gebieden rond Tsjernobyl: de normen voor de toegestane jaarlijkse hoeveelheid straling worden verhoogd. Pas in december 2011 wordt door de regering het sein ‘cold shutdown’ gegeven. Het bassin waar in de brandstof van reactor-4 is opgeslagen is een jaar later nog een grote dreiging door de instabiliteit. Bij instorting bestaat het gevaar dat er nog eens 10 tot 85x zoveel radioactiviteit als in 1986 in Tsjernobyl vrijkomt.
Wereldwijd krijgt kernenergie klappen op het moment dat het leek alsof er sprake was van een opleving. Duitsland besluit de laatste kerncentrale in 2022 te stoppen; Italie stemt massaal tegen in een referendum om opnieuw met een kernenergie-programma te starten, Zwitserland besluit op termijn met kernenergie te stoppen.
Het officiele onderzoeksrapport dat in juli 2012 wordt gepubliceerd maakt melding van te nauwe banden tussen de kernenergie-industrie, toezichthouders en politiek. Daardoor, stelt ze, is het een ‘man-made’ ongeluk, dat voorkomen had kunnen worden. Ook stelt de commissie vast dat na de aardbeving, maar voor de tsunami, al belangrijke veiligheidssystemen uitgevallen waren.
College GS Zeeland voor nieuwe kerncentrale
Het nieuwe college van gedeputeerde staten van Zeeland ziet de bouw van een tweede kerncentrale als een belangrijke en verantwoorde stap voor de Zeeuwse economie. Dat blijkt uit het collegeprogramma van de coalitiepartners VVD, PvdA, CDA en SGP. Het college acht de overgang van fossiele brandstoffen naar duurzame brandstoffen noodzakelijk en kernenergie in de overgangsfase een goed alternatief, zo blijkt uit het programma. Daar waar het college "mogelijkheden en invloed" heeft, wil het actief meewerken met de initiatiefnemers van een tweede kerncentrale. Coalitiepartner PvdA behoudt zich het recht voor om zowel in het college als in de Provinciale Staten tegen een voorstel voor de bouw van een tweede kerncentrale te stemmen.
Ondertussen is Delta in de rode cijfers beland. Maakte het bedrijf in 2009 nog winst, in 2010 was er netto negatief resultaat van 178 miljoen euro. Desondanks denken ze wel voldoende geld te hebben om een kerncentrale van 5 miljard te bouwen. Op 3 november hebben ze wel met het Franse overheidsbedrijf EDF een ‘Memorandum of Understanding’ getekend ‘to examine the feasibility of a potential new nuclear plant in the Netherlands.’
Urenco mag uitbreiden tot 6200 tSW/jaar
De Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie heeft de definitieve beschikking verleend aan Urenco Nederland BV voor uitbreiding van de uraniumverrijkingscapaciteit naar 6.200 tSW/jaar. De naar aanleiding van de ontwerpbeschikking ingebrachte zienswijzen "hebben niet geleid tot een inhoudelijke aanpassing van de definitieve beschikking ten opzichte van de ontwerpbeschikking."
De beschikking heeft in het bijzonder betrekking op de volgende wijzigingen:
1. Vergroting van de verrijkingscapaciteit van 4.950 tSW/jaar naar 6.200 tSW/jaar.
2. Evenredige vergroting van de maximaal aanwezige hoeveelheid UF6 (feed, product en tails).
3. Uitbreiding van de verrijkingsfabriek SP5 met de hallen 8 en 9.
In juni had Verhagen al laten weten dat er ruim 2000 zienswijzen zijn ingediend tegen de voorlopige ontwerpbeschikking, al zegt Verhagen dat op een nogal omslachtige manier: "In totaal zijn 29 zienswijzen op het MER ontvangen. Van deze zienswijzen zijn er 7 uniek. De overige gelijkluidende zienswijzen zijn ondertekend door 2035 personen. De gelijkluidende zienswijzen laten zich overwegend negatief uit over de voorgenomen uitbreiding bij Urenco. Uit bestudering van deze zienswijzen is af te leiden dat dit vooral gedreven wordt doordat deze indieners tegen het gebruik van kernenergie in het algemeen zijn."
40 miljoen voor Pallas, 38 voor reactor TU Delft
Het kabinet Rutte besluit 40 miljoen euro uit te trekken voor het ontwerp, de aanbesteding en de vergunningprocedure van de nieuwe Pallas reactor in Petten. De bouw en exploitatie moeten door marktpartijen worden gedaan. Het is de bedoeling dat de nieuwe reactor in 2022 in werking is. Die moet dan de huidige hoge flux reactor vervangen, die sinds 1961 wordt gebruikt voor onderzoek naar kernenergie en de productie van medische isotopen. Die medische isotopen worden vooral gebruikt voor diagnostiek.
Het is maar de vraag of die 40 miljoen voldoende is om het project vlot te trekken. De financiering is nog lang niet rond (dat gaf in augustus 2011 minister Verhagen ook al aan). In 2010 werd de aanbesteding stilgelegd wegens te weinig geld, maar met de verwachting dat later in hetzelfde jaar een bouwer bekend zou zijn. Tot dan toe was altijd uitgegaan van een startdatum van de reactor in 2016. Totale kosten worden geschat op een half miljard, maar de nieuwe geplande datum voor ingebruikname van de reactor (2020) is, blijkt uit de Kamerbrief, ook al weer achterhaald.
Het kabinet heeft gelijktijdig besloten om in het kader van de instandhouding van nucleaire kennis, de reactor van de Technische Universiteit in Delft met 38 miljoen euro te steunen.