- Verkiezingen:
- Stemverhoudingen, kabinet en kernenergie in de verkiezingsprogramma's
Tweede-Kamerverkiezingen, vorming kabinet-Lubbers II
Bij deze verkiezingen een kleine maand na het ongeluk in de kerncentrale in Tsjernobyl behaalt het CDA onder aanvoering van premier Lubbers een grote overwinning. Regeringspartner VVD verliest daarentegen flink.. Van de oppositiepartijen winnen PvdA en D66. Met 52 zetels behaalt de PvdA zelfs het op één na beste resultaat uit haar geschiedenis ('de overwinningsnederlaag'). Net als in 1977 gaat de winst van de PvdA ten koste van 'klein links': In juli wordt het tweede kabinet-Lubbers (CDA en VVD) geformeerd.
Na het ongeluk in Tsjernobyl is kernenergie in de verkiezingscampagne prominent aanwezig. De milieubeweging was al voor Tsjernobyl een ‘Stem tegen kernenergie’ campagne begonnen. Hoewel het eerste Kabinet Lubbers een jaar eerder nieuwe kerncentrales aankondigde gaan die plannen snel de ijskast in. Maar de programma’s waren al gedrukt. De regeringspartijen CDA en VVD zijn voor nieuwe kerncentrales, hoewel beiden vinden dat het afvalprobleem nog opgelost moet worden. GPV en SGP zijn voorzichtig voor, de rest is zeer uitgesproken tegen.
Tweede-Kamerverkiezingen, vorming kabinet-Lubbers III
Bij deze vervroegde verkiezingen (noodzakelijk na de val van het kabinet-Lubbers II) handhaaft CDA haar positie als grootste partij. De PvdA verliest drie zetels en winst is er voor D66 en voor het GPV. Het resultaat van de nieuwe combinatie GroenLinks (PPR, PSP, CPN en EVP) blijft met zes zetels achter bij de verwachtingen. Flink verlies is er voor regeringspartij VVD. In november wordt door CDA en PvdA het derde kabinet-Lubbers gevormd.
De passages over kernenergie in de verkiezingsprogramma’s zijn bij de voorstanders nog voorzichtiger: kernenergie wordt door het CDA “niet ten principale afgewezen.“ Door de VVD moet de optie van “veilige kernenergie“ opengehouden worden. Coalitiepartner PvdA wil de kerncentrales zou snel mogelijk sluiten. Ook GroenLinks en D66 zijn tegen.
Tweede-Kamerverkiezingen, vorming kabinet-Kok
Bij deze verkiezingen doen zich grote verschuivingen voor. PvdA en CDA verliezen fors, waardoor de zittende coalitie haar meerderheid verliest. Grote winnaar is verder D66, terwijl ook de VVD flink stijgt. Nieuw zijn de Socialistische Partij (SP) en twee ouderenpartijen. In augustus wordt het kabinet-Kok gevormd, door PvdA, D66 en VVD (‘Paars’). Dit is het eerste kabinet zonder confessionele deelname sinds 1918.
Het CDA is de enige partij die (in haar program) de uitbreiding van kernenergievermogen bespreekbaar wil houden. Van D66 en SGP mogen de bestaande centrales tot het einde van de economische levensduur open blijven, van PvdA en GroenLinks en nieuwkomer SP moeten ook de bestaande centrales dicht. VVD zegt er niets over.
Tweede-Kamerverkiezingen, vorming kabinet-Kok II
De paarse coalitie behoudt bij deze verkiezingen haar meerderheid, ondanks fors verlies van D66. PvdA en VVD compenseren dat verlies echter ruimschoots. Grote winnaar is GroenLinks, verder winnen SP en de SGP. Het CDA verliest wederom. De formatie resulteert in augustus in voortzetting van 'paars' in het tweede kabinet-Kok (PvdA, D66 en VVD).
Vier van de vijf partijen die iets opnemen over kernenergie in hun programma willen dat kernenergie een aflopende zaak is (al lijkt de SGP meer te constateren dan te wensen, als ze zegt dat Nederland haar kerncentrales kwijt raakt). VVD vindt dat een “toename van het gebruik van veilige kernenergie (moet) worden opengehouden.“ D66 (“In Nederland wordt kernenergie afgebouwd“), GroenLinks en SP (“aan kernenergie heeft Nederland geen behoefte“) vinden dat ook de bestaande kerncentrales dicht moeten, de PvdA “wijst het uitbreiden van het opgesteld vermogen aan kernenergie af“ zolang problemen van veiligheid en afval niet zijn opgelost. CDA laat zich er helemaal niet over uit.
Tweede-Kamerverkiezingen, vorming kabinet-Balkenende
De paarse coalitie verliest haar meerderheid, nog maar 54 van de 97 zetels in 1998. Grootste verliezer is de PvdA die 22 van haar 45 zetels verliest. Ook D66 wordt gehalveerd. De VVD tenslotte verliest ook flink. Grote winnaar is nieuwkomer Lijst Pim Fortuijn (LPF) met 26 zetels. Ook het CDA boekt forse winst en wordt de grootste partij. De nieuwe partij Leefbaar Nederland weet 2 zetels te bemachtigen De SP wint en de nieuwe fusiepartij ChristenUnie (RPF en GPV) verliest een zetel. Na een formatie waarin men niet om de LPF heen kan wordt in juli het kabinet-Balkenende (CDA, VVD, LPF) gevormd. De Kamermeerderheid voor sluiting van Borssele (80 zetels) is na de verkiezingen omgeslagen in een grote meerderheid tegen sluiting: 95 zetels.
Maar liefst 8 partijen schenken aandacht aan kernenergie in hun verkiezingsprogramma, maar de LPF niet (al is duidelijk dat ze groot voorstander zijn). Het is duidelijk dat de sluiting van Borssele een belangrijk onderwerp is: het CDA (langer open), D66 en PvdA (beide sluiting per 2004) en SP (zo snel mogelijk sluiting) benoemen dat. CU (“kernenergie wordt afgewezen”), GroenLinks, SP en D66 (“Kernenergie is onacceptabel”) zijn het meest uitgesproken tegen en VVD (“Kernenergie, indien veilig, blijft een optie en wordt niet bij voorbaat uitgesloten”) voorzichtig voor.
Tweede-Kamerverkiezingen, vorming kabinet-Balkenende II
Bij deze vervroegde verkiezingen, nodig omdat in oktober het kabinet-Balkenende I al is gevallen, blijft het CDA de grootste partij. De PvdA wint flink en herstelt zich zo van het grote verlies in 2002. Grote verliezer is de LPF. De VVD herstelt zich redelijk. De ChristenUnie verliest vrij onverwacht en Leefbaar Nederland verdwijnt uit de Kamer. In mei treedt het kabinet-Balkenende II aan, waarbij de LPF ingeruild wordt voor D66 (die voor het eerst mee doet aan een centrum-rechts kabinet). In november 2006 valt ook dit kabinet. In ‘meedoen, meer werk, minder regels’ het Hoofdlijnenakkoord (regeerafspraak) is over Borssele vastgelegd dat “de kerncentrale zal worden gesloten wanneer de technische ontwerplevensduur (ultimo 2013) geëindigd is”.
Er is weinig verschil met de programma’s een jaar eerder, maar D66 heeft haar standpunt nog verder aangescherpt (“Kernenergie is onacceptabel en daarom moet Borssele dicht”) en zal daar ook nog vaak aan herinnerd worden. LPF vindt dat de “bestaande kerncentrales“ (meervoud? terwijl Borssele al 5 jaar de enig overgebleven kerncentrale is?) zo lang mogelijk opengehouden moeten worden en VVD heeft haar passage van een jaar eerder helemaal geschrapt.
Tweede-Kamerverkiezingen, vorming kabinet-Balkenende IV
Bij deze vervroegde verkiezingen, nodig door de val van het kabinet-Balkenende III, blijft het CDA wederom de grootste partij. Grote winnaar is de SP. De Partij voor de Vrijheid (Wilders) komt nieuw in de Kamer en de ChristenUnie verdubbelt. PvdA en VVD verliezen beide fors. Lijst Fortuyn (voorheen LPF) verdwijnt uit de Kamer en Partij voor de Dieren komt nieuw in de Kamer. In februari 2007 treedt het kabinet-Balkenende IV aan dat bestaat uit CDA, PvdA en ChristenUnie. In het regeerakkoord staat: "Er worden deze kabinetsperiode geen nieuwe kerncentrales gebouwd. De kerncentrale Borssele blijft open."
Alle tien partijen die in de Kamer komen, hebben zich in de programma’s uitgelaten over kernenergie, daarmee duidelijk makend dat het publieke en politieke debat weer groeit. Al gaat de discussie (na de beslissing over het langer openblijven van Borssele) nu meer over nieuwe kerncentrales. CDA: kernenergie is optie in transitieperiode. CU: geen nieuwe kerncentrale. D66: nieuwe kerncentrales niet eerste voorkeur. GroenLinks: Borssele alsnog per 2013 sluiten. PvdA: geen nieuwe kerncentrales. PvdD: afschaffen kernenergie. PVV: bouw nieuwe kerncentrales. SGP: kernenergie aanvaardbaar, Borssele uitstekende locatie tweede kerncentrale. SP: Kernenergie geen oplossing voor energieprobleem. VVD: Kernenergie essentieel onderdeel van de mix.
Tweede-Kamerverkiezingen, vorming kabinet-Rutte
Nadat ook Kabinet-Balkenende IV gevallen is op 20 februari over de Uruzgan-missie, volgen er op 9 juni vervroegde verkiezingen. De VVD en PVV zijn de grote winnaars, CDA de grote verliezer en Balkenende stapt uit de politiek.. Uit de kernenergiepassages in de verkiezingsprogramma’s is duidelijk dat kernenergie een belangrijkere rol speelt in het debat dan het lang heeft gedaan én dat de tegenstellingen groter zijn geworden. Van betekenis is verder dat de partijcongressen sommige standpunten corrigeren: zo heeft de programcommissie van de VVD een blunder gemaakt door in het concept te zeggen dat de VVD “kiest voor veilige kerncentrales van de 4de Generatie”. Dit standpunt wordt door de milieuorganisaties met gejuich ontvangen want zou het einde betekenen van de plannen voor nieuwe kerncentrales, omdat het minstens nog 30 jaar duurt voor die er zijn.
Pas begin oktober is er een nieuw kabinet: het Kabinet-Rutte, een VVD-CDA kabinet dat door de PVV gedoogd wordt en zo op de kleinst mogelijke meerderheid (76 zetels) in de Kamer uitkomt. Het is duidelijk dat ze graag een nieuwe kerncentrale willen en hun best zullen doen de vergunning nog in deze regeerperiode af te geven. Het ministerie van VROM (Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) wordt opgeheven. Kernenergie valt nu onder het ministerie van Economische Zaken,Landbouw en Innovatie, iets waar kritiek op is want het is de grote aanjager van nieuwe kerncentrales en moet tegelijkertijd de vergunningen controleren en afgeven. Belangenverstrengeling ligt op de loer.
Opnieuw verkiezingen; VVD-PVDA kabinet
Deze vervroegde 2de Kamerverkiezingen zijn nodig geworden door de val van het kabinet-Rutte-Verhagen. Dat kabinet viel op 21 april 2012 toen premier, vice-premier en fractievoorzitters van VVD, PVV en CDA geen overeenstemming wisten te bereiken over een pakket aan bezuinigingen voor 2013. Bij de verkiezingen kon worden gestemd op kandidaten van 21 partijen, waaronder elf nieuwe partijen. Eén nieuwe partij, 50Plus, maakt met twee zetels haar intrede.
De VVD wordt net als in 2010 de grootste partij. De PvdA wint flink, maar blijft drie zetels achter bij de VVD. Grote verliezers zijn de PVV (min negen), het CDA, dat opnieuw acht zetels verliest, en GroenLinks dat van tien naar vier zetels gaat.
Op 5 november 2012 wordt het VVD-PvdA kabinet-Rutte-Ascher beëdigd. Anders dan in het vorige regeerakkoord wordt en in deze ('Bruggen slaan') niets gezegd over kernenergie of nieuwe kerncentrales. Het kabinet heeft, net als haar voorganger, geen meerderheid in de Eerste Kamer. Kernenergie was in de verkiezingsprogramma's ook al minder prominent aanwezig, al hadden een aantal partijcongressen de standpunten nog flink aangescherpt.