- Politieke partijen:
- verkiezingsprogramma’s, stellingnames en stemgedrag (van specifieke partijen)
Tweede-Kamerverkiezingen, vorming kabinet-Balkenende
De paarse coalitie verliest haar meerderheid, nog maar 54 van de 97 zetels in 1998. Grootste verliezer is de PvdA die 22 van haar 45 zetels verliest. Ook D66 wordt gehalveerd. De VVD tenslotte verliest ook flink. Grote winnaar is nieuwkomer Lijst Pim Fortuijn (LPF) met 26 zetels. Ook het CDA boekt forse winst en wordt de grootste partij. De nieuwe partij Leefbaar Nederland weet 2 zetels te bemachtigen De SP wint en de nieuwe fusiepartij ChristenUnie (RPF en GPV) verliest een zetel. Na een formatie waarin men niet om de LPF heen kan wordt in juli het kabinet-Balkenende (CDA, VVD, LPF) gevormd. De Kamermeerderheid voor sluiting van Borssele (80 zetels) is na de verkiezingen omgeslagen in een grote meerderheid tegen sluiting: 95 zetels.
Maar liefst 8 partijen schenken aandacht aan kernenergie in hun verkiezingsprogramma, maar de LPF niet (al is duidelijk dat ze groot voorstander zijn). Het is duidelijk dat de sluiting van Borssele een belangrijk onderwerp is: het CDA (langer open), D66 en PvdA (beide sluiting per 2004) en SP (zo snel mogelijk sluiting) benoemen dat. CU (“kernenergie wordt afgewezen”), GroenLinks, SP en D66 (“Kernenergie is onacceptabel”) zijn het meest uitgesproken tegen en VVD (“Kernenergie, indien veilig, blijft een optie en wordt niet bij voorbaat uitgesloten”) voorzichtig voor.
Geen hoger beroep sluiting KCB
Nadat de toen demissionaire regering Balkenende gezegd heeft geen reden te zien tegen de uitspraak over de sluiting van Borssele in hoger beroep te gaan diende GroenLinks op 25 november een motie in die daarom verzoekt. De motie wordt verworpen: alleen PvdA, GroenLinks, SP en D66 steunen de sterk door Van Geel (milieu) afgeraden motie. De staatssecretaris probeert daarop de partijen gerust te stellen met de toezegging dat het kabinet in elk geval geen initiatief zal nemen tot de bouw van nieuwe kerncentrales.
Tweede-Kamerverkiezingen, vorming kabinet-Balkenende II
Bij deze vervroegde verkiezingen, nodig omdat in oktober het kabinet-Balkenende I al is gevallen, blijft het CDA de grootste partij. De PvdA wint flink en herstelt zich zo van het grote verlies in 2002. Grote verliezer is de LPF. De VVD herstelt zich redelijk. De ChristenUnie verliest vrij onverwacht en Leefbaar Nederland verdwijnt uit de Kamer. In mei treedt het kabinet-Balkenende II aan, waarbij de LPF ingeruild wordt voor D66 (die voor het eerst mee doet aan een centrum-rechts kabinet). In november 2006 valt ook dit kabinet. In ‘meedoen, meer werk, minder regels’ het Hoofdlijnenakkoord (regeerafspraak) is over Borssele vastgelegd dat “de kerncentrale zal worden gesloten wanneer de technische ontwerplevensduur (ultimo 2013) geëindigd is”.
Er is weinig verschil met de programma’s een jaar eerder, maar D66 heeft haar standpunt nog verder aangescherpt (“Kernenergie is onacceptabel en daarom moet Borssele dicht”) en zal daar ook nog vaak aan herinnerd worden. LPF vindt dat de “bestaande kerncentrales“ (meervoud? terwijl Borssele al 5 jaar de enig overgebleven kerncentrale is?) zo lang mogelijk opengehouden moeten worden en VVD heeft haar passage van een jaar eerder helemaal geschrapt.
Borssele in onderhandelingen nieuw kabinet
Greenpeace biedt 50.000 handtekeningen aan aan PvdA-leider Wouter Bos om daarmee de druk op de PvdA te vergroten om niet akkoord te gaan met langer open blijven van de centrale in Borssele. De PvdA en CDA zijn bezig met onderhandelingen voor een nieuw kabinet en Borssele lijkt open te blijven doordat de PvdA het als 'wisselgeld' gebruikt in de onderhandelingen. Er wordt verzekerd dat er nog niets besloten is en dat het 'een hard punt' is voor de PvdA. Niet veel later breken deze onderhandelingen en na een korte formatie komt er een kabinet CDA, VVD en D66.
Van Geel: in 2005 afspraak sluiting KCB in 2013
Staatssecretaris van Geel van Milieubeheer wil volgend jaar een juridisch afdwingbare overeenkomst sluiten met de exploitant van de kerncentrale in Borssele (EPZ) over sluiting van de centrale in 2013. Dit staat in zijn ontwerpbegroting voor 2005. Hoewel Van Geel dit al vaak heeft gezegd is dit de eerste keer dat hij concreet is over een rijdstip waarop de overeenkomst er moet zijn. Als het niet lukt om met de EPZ tot een overeenkomst te komen, wil Van Geel de Kernenergiewet wijzigen om zo sluiting in 2013 juridisch vast te leggen. Coalitiepartijen CDA en VVD hebben onder druk van D66 zich neer gelegd bij sluiting in 2013.
Van Geel: Borssele onder voorwaarden langer open
Staatssecretaris van Milieu Van Geel (CDA) “staat niet afkerig tegenover het langer openhouden“ van de kerncentrale in Borssele. Hij zegt dat daar over te praten valt als de regeringsfracties CDA, VVD en D66 dat zouden willen. Met dit opzetje (hij wil “zelf niet het initiatief nemen“) heropent hij discussie, zet het regeerakkoord buitenspel en laat EPZ weten dat er wat te halen valt: want hij stelt dat de overheid een grote schadeclaim zal moeten betalen. Hij negeert het feit dat kans op toekenning van een schadeclaim, volgens Greenpeace juristen, klein is. In ruil voor openhouden moet EPZ dan geld vrijmaken voor duurzame energie. De fractie van CDA reageert afwachtend, en D66 negatief op het voorstel. In het Kamerdebat op 24 februari naar aanleiding van de uitspraken van Van Geel zegt Brinkhorst (minister EZ) dat de regering vast houdt aan sluiting in 2013.
D66 akkoord met langer open blijven van Borssele
De D66-fractie is "onder voorwaarden" bereid de kerncentrale Borssele langer open te houden als daar "forse investeringen" in duurzame energie tegenover staan. Daarmee is ook de in het regeerakkoord vastgelegde datum van 2013 van tafel (over welk onderhandelingsresultaat D66 nog zo trots was!). 'Forse investeringen' in duurzame energie gaat over een 'paar honderd miljoen' (300 miljoen). “Kernenergie is onacceptabel en daarom moet Borssele dicht“ heette het nog in het D66 verkiezingsprogramma. De spagaat van de partij is compleet als op 5 november ook het partijcongres akkoord gaat.
Tweede-Kamerverkiezingen, vorming kabinet-Balkenende IV
Bij deze vervroegde verkiezingen, nodig door de val van het kabinet-Balkenende III, blijft het CDA wederom de grootste partij. Grote winnaar is de SP. De Partij voor de Vrijheid (Wilders) komt nieuw in de Kamer en de ChristenUnie verdubbelt. PvdA en VVD verliezen beide fors. Lijst Fortuyn (voorheen LPF) verdwijnt uit de Kamer en Partij voor de Dieren komt nieuw in de Kamer. In februari 2007 treedt het kabinet-Balkenende IV aan dat bestaat uit CDA, PvdA en ChristenUnie. In het regeerakkoord staat: "Er worden deze kabinetsperiode geen nieuwe kerncentrales gebouwd. De kerncentrale Borssele blijft open."
Alle tien partijen die in de Kamer komen, hebben zich in de programma’s uitgelaten over kernenergie, daarmee duidelijk makend dat het publieke en politieke debat weer groeit. Al gaat de discussie (na de beslissing over het langer openblijven van Borssele) nu meer over nieuwe kerncentrales. CDA: kernenergie is optie in transitieperiode. CU: geen nieuwe kerncentrale. D66: nieuwe kerncentrales niet eerste voorkeur. GroenLinks: Borssele alsnog per 2013 sluiten. PvdA: geen nieuwe kerncentrales. PvdD: afschaffen kernenergie. PVV: bouw nieuwe kerncentrales. SGP: kernenergie aanvaardbaar, Borssele uitstekende locatie tweede kerncentrale. SP: Kernenergie geen oplossing voor energieprobleem. VVD: Kernenergie essentieel onderdeel van de mix.